ที่มาและความสำคัญ
นิทานเวตาล ฉบับพระนิพนธ์
พระราชวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ มีที่มาจากวรรณกรรมสันสกฤตของอินเดีย
โดยเรื่องเดิมมีชื่อว่า เวตาลปัญจวิงศติ (Vetala
Panchavinshati) แปลว่า นิทาน ๒๕ เรื่องของเวตาล (ปัญจะ = ๕ ,วิงศติ = ๒๐) ศิวทาสได้แต่งไว้แต่โบราณ
และโสมเทวะได้นำมาเรียบเรียงขึ้นใหม่และรวมไว้ในหนังสือ กถาสริตสาคร (Katha-sarita-sagara)
ในราวศริสต์ศตวรรษที่ ๑๒ ต่อมาในระหว่าง ค.ศ. ๑๗๑๙–๑๗๔๙
(พ.ศ.๒๒๖๒-๒๒๙๒)
พระราชาแห่งกรุงชัยปุระโปรดให้แปลนิทานเวตาลจากฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาอื่นๆอีกและต่อมามีผู้นำมาแปลเป็นภาษาฮินดี
มีชื่อเรื่องว่า ไพตาลปัจจีสี (Baital Pachisi)
รวมทั้งยังมีการนำมาแปลเป็นภาษาอื่นๆของอินเดียอีกแทบทุกภาษา
ต่อมาได้มีผู้นำนิทานเวตาลทั้งฉบับภาษาสันสกฤตและฉบับภาษาฮินดีมาแปลเป็นภาษาอังกฤษ
รวมทั้งร้อยเอกเซอร์ริชาร์ด เอฟ. เบอร์ตัน
ก็ได้นำมาแปลและเรียบเรียงแต่งแปลงเป็นสำนวนของตนเองให้คนอังกฤษอ่านโดยใช้ชื่อว่า Vikram and the Vampire or Tales of Hindu Devilry แต่ไม่ครบถ้วนทั้ง
๒๕ เรื่อง กรมหมื่นพิทยาลงกรณได้ทรงแปลนิทานเวตาลจากฉบับของเบอร์ตันจำนวน ๙ เรื่อง
และจากฉบับแปลสำนวนของ ซี. เอช. ทอว์นีย์อีก ๑ เรื่อง
รวมเป็นฉบับภาษาไทยของกรมหมื่นพิทยาลงกรณ ๑๐ เรื่อง เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๑
